Bekende gebouwen in Boxmeer

rijksmonumenten_in_Boxmeer_(plaats)

Lijst van Rijksmonumenten in Boxmeer

Gebouwen in Boxmeer een korte beschrijving:

Aan de rand van het dorp staat nog een restant van het Kasteel Boxmeer. Hier regeerden de heren en vrouwen van Boxmeer. In de kelders van het kasteel zijn twee kleine musea over de geschiedenis van de Heerlijkheid Boxmeer, het Kasteelmuseum en het Museum Gemeente Boxmeer.

KASTEELANIMATIE

Aan het begin van de oprijlaan van het kasteel staat de Nepomukkapel (Johannes Nepomucenus), een barok gebouwtje uit 1737, ter bescherming tegen de gevaren van het water. Deze kapel is opgericht door de douairière Maria Truchsess von Waldburg Zeil, gravin-douairière tot den Bergh-Hohenzollern, als vervanging van de kapel van het kasteel, die werd afgebroken bij de verplaatsing van de toegangspoort. De Karmelieten lazen er eens per week de Mis, maar in 1795 kwamen de Fransen en verdween deze godsdienstoefening. De Protestanten wilden deze, nu leegstaande, kapel als kerkgebouw gebruiken, maar zij kregen geen toestemming hiervoor. In 1840 kwam de kapel aan de Karmelieten. Dezen verwaarloosden haar echter. In 1973 werd de kapel gerestaureerd en kreeg gebrandschilderde ramen.

Tegenover de kapel staat de Protestantse kerk uit 1822. Deze eenvoudige zaalkerk bezit sinds 1926 een orgel dat in 1873 gebouwd is door de Amsterdamse orgelbouwer Hermanus Knipscheer en voordien in de Hervormde kerk te Koudekerk aan den Rijn stond.

De Sint-Petrusbasiliek in het centrum van Boxmeer dateert uit de jaren vijftig van de 20e eeuw en werd ontworpen door architect Hendrik Willem Valk nadat de oorspronkelijke kerk in 1944 door oorlogsgeweld werd verwoest en de restanten ervan in 1946 onverhoeds werden gesloopt. In het interieur van de kerk is nog meubilair uit de vroegere kerk te vinden en ook in de crypte zijn overblijfselen van deze kerk aan te treffen.

Het Karmelietenklooster vlak bij de kerk werd tussen 1653 en 1709 gebouwd. Het klooster bestaat uit vier vleugels die om een kloostergang gegroepeerd zijn. Het werd gesticht door Albrecht van den Bergh en Madeleine de Cusance. In het klooster bevinden zich achttien prachtige glas in lood ramen uit de zeventiende eeuw, met ontwerpen van Abraham van Diepenbeeck.  Andere bijzondere stukken die we in het klooster aantreffen zijn zes olieverfschilderijen uit het Kasteel met daarop drie generaties graven en gravinnen van het Huis Bergh en het Huis Hohenzollern, uit de 17e en de 18e eeuw. Het klooster zelf wordt op passende wijze geflankeerd door de Latijnse School uit 1707 en een poortgebouw uit1653. Dit is voorzien van Renaissance versieringen. In dit klooster werkte de componist Benedictus Buns(1641-1716).

Het Karmelietessenklooster is in 1672 gesticht in het oorspronkelijke Huis Elzendael. De zusters bleven tot 1975 en hebben tot 1994 nog in het voormalig noviciaatgebouw van het Karmelietenklooster gewoond, waarna ze verhuisden naar het Kloosterverzorgingstehuis Sint-Anna. Het gebouw kent uitbreidingen van 1682 en later. Het bestaat uit vier vleugels die om een kruisgang zijn gegroepeerd. Er is een kapel met een 17e-eeuws zuilenaltaar dat gerestaureerd is in1960.

De Rochuskapel, aan de Steenstraat, is een zeskantig bakstenen gebouwtje, dat van een met leien gedekt koepeldak is voorzien. Het stamt uit 1742 en is gebouwd nadat de uit ongeveer 1500 stammende kapel op 't Zand, gewijd aan Onze Lieve Vrouw van Smarten, door overstroming werd verwoest. Toen is er een beeld van de Heilige Rochus aangespoeld, dat afkomstig was uit de oude kapel. Ook het Mariabeeld uit de oude kapel werd teruggevonden en in de parochiekerk geplaatst en later bij de Karmelieten. Het altaar van de Sint-Rochuskapel is in 1851 naar de parochiekerk verplaatst. Er is een reliekvan de Heilige Rochus in de kapel aanwezig geweest en ook het beeld is voorwerp van devotie. De verering van de heilige is ook tegenwoordig niet geheel uitgestorven.

Huize de Weijer, aan De Raetsingel 1, was vanaf ongeveer het jaar 900 een hoeve, en werd later een pastoorswoning, samen met de nabijgelegen hoeve van Ingen Elsen. In 1606  kreeg de pastoor een nieuwe woning en vanaf 1660 werd De Weijer een woning voor de drossaards van Boxmeer. In 1844 kwam er een leerschool voor jongens in het gebouw en in 1865 werd het een klooster voor de zusters van de Sociëteit van Jezus, Maria en Jozef. Dit klooster bleef bestaan tot1972. In 1936 kochten de zusters ook de hoeve van Ingen Elsen aan. In 1974 kwam het geheel aan de gemeente Boxmeer en werd het verbouwd tot een cultureel centrum.

Het Zandhuis, aan 't Zand 17 is gebouwd tussen 1718 en 1737 met een middentravee in Lodewijk XVI-stijl. Hier woonde de rentmeester van de heer van Boxmeer. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deed het dienst als raadhuis. In 1945 werd het huis ernstig beschadigd en in 1949 gerestaureerd. Op de voorgevel bevindt zich een bokkenkop die refereert aan heer Boc. In het interieur vindt men rijke versieringen van stucwerk.

Het Spieker bevindt zich aan de Sasse van Ysseltstraat en stamt uit de 18e eeuw. Het diende als Tiendschuur werd gerestaureerd en is tegenwoordig een woonhuis.