Interview W. Rijnders Pelotons sergeant op Boxmeer,

 

Interview met WOII veteraan

Dhr. W.W. Rijnders  

(Geboren 1919, overleden 2010)

 

Pelotons sergeant op Boxmeer, kazematten aan de Maas mei 1940

Bron: Veteraneninstituut.

De heer Rijnders is geboren in Rotterdam, hij is de oudste van vijf kinderen. Hij was niet zo technisch als zijn vader, maar heeft wel gevoel voor koken zoals zijn moeder. Na de lagere school, in crisistijd, ging hij naar de avond hbs. Hij onderbrak zijn scholing door de oproep voor militaire dienst. De heer Rijnders nam zich voor keurig zijn militaire dienst uit te dienen en niet boven het maaiveld uit te komen. Dat liep heel anders. Hij solliciteerde in het leger als dienstplichtige naar allerlei baantjes. Hij stelde zich niet bescheiden op, was net zo ondeugend als de andere Rotterdammers. Dat had verstrekkende gevolgen. Voetbal speelde ook in dienst een belangrijke rol in zijn leven. Hij lag gelegerd in Nijmegen voor de militaire opleiding als soldaat. In Grave lag hij in de voormobilisatietijd. In de functie van administratiemedewerker schreef hij tijdens de mobilisatie vrijvervoersbewijzen uit. Toen 15 RI naar Katwijk ging, kwam hij in Sint Anthonis met de administratie, bij burgers in huis gelegerd.

 0:10 - 0:20

Sancties; Militaire discipline; Algehele mobilisatie; Eenzame positie; Verveling; Oordeel over commandant

Voor straf moest de heer Rijnders terug naar de troep, hij was zijn mooie baantje kwijt. Daar zag hij wel zijn oude maatjes weer. De heer Rijnders werd opgeleid tot afstandmeter-bediende. Hij vertelt wat hem daaraan beviel. Toen werden ze overgebracht naar Boxmeer, ondergebracht in een oude sigarenfabriek. De kazematten langs de rivier moesten steeds bezet zijn. Dan was je redelijk vrij, alleen moest je uren bij zo’n kazemat zitten. Hij vertelt hoe hij zich warm hield. De kazematten waren nog kaal, en door één persoon bemand. Hij beschrijft de kazemat waar hij later mee te maken kreeg. De straf bij ongeoorloofd gedrag in dienst was niet gering. Hij geeft een zelf ervaren voorbeeld. Een tijd liep hij alleen in Boxmeer. Hij was daar doodongelukkig mee, hij zag er helemaal niemand. Veertien dagen voor de oorlog uitbrak meldde hij zich bij de sergeant, dat hij dienst kwam doen in de kazematten. De heer Rijnders geeft een beeld van zijn sergeant, een wat vreemde vogel. Inmiddels waren de kazematten ingericht op oorlog. Of het allemaal ook écht werkte, wisten ze echter niet.

 0:20 - 0:30

Duitse inval; Verbindingen; Vliegtuigen; Theorie vs praktijk; Wapens; Onervarenheid; Stress; Vuurgevecht; Meidagen 1940; Onderhoud materieel

De schootsvelden kruisten elkaar van de verschillende kazematten. Dat was wel mooi gedaan. De heer Rijnders vertelt over de inzet bij groot alarm. De verbindingen waren heel slecht. Toen de Duitsers de grens overgekomen waren, werd een deel van de manschappen in een loopgraafje gezet. Hij lag met drie anderen in een kazemat. In de praktijk vulden ze elkaar aan waar nodig en was de indeling naar functie minder relevant. Met een zware mitrailleur had hij nog nooit geoefend, ze waren echt amateurs - zegt hij achteraf. Aanvankelijk gebeurde er niets. Tot er opeens honderden vliegtuigen overkwamen. Iedereen had toen zijn functie. De heer Rijnders vertelt hoe zich een enorm gevecht ontspon. Hij bevond zich buiten de kazemat. Zo ook zijn collega Joop. De granaten die vlak overkwamen gaven een naar geluid. Het gevecht duurde uren, en het leek wel een hele dag. De mitrailleur werkte niet goed meer. Met gevaar voor zijn leven heeft de heer Rijnders geprobeerd bij te dragen aan het herstel van de mitrailleur. Dat was heel angstig. Ze hadden nog steeds het idee dat ze de Duitsers tegen gingen houden. De heer Rijnders kreeg nog een gevaarlijke opdracht. In wezen durfde hij het niet, maar hij heeft het toch gedaan. Alles deed op een gegeven moment pijn.

 0:30 - 0:40

Vuurgevecht; Duitse inval; Zwaargewonde collega's; Gesneuvelden; Vuurgevecht; Meidagen 1940; Improviseren; Moreel; Evacuatie burgers

De heer Rijnders geeft aan in welke tijdsspanne het gevecht plaatsvond. Weer kreeg hij een opdracht die gevaarlijk was. Terwijl er hevig geschoten werd, moest hij naar de loopgraaf zien te komen. Daar lagen soldaten een sigaretje te roken, die gingen niet hun leven in gevaar brengen met hun kop boven de loopgraaf uit. De heer Rijnders moest onverrichter zake terug naar de kazemat. Hij werd geraakt door een granaatscherf. Het emotioneert hem om dit allemaal te vertellen. Een bedankje van de sergeant was er niet. De heer Rijnders heeft lopen vloeken, hij had overal pijn van de zenuwen. Er werd zo geschoten door de Duitsers: hij en Joop hebben op het laatst maar in het gras gelegen. Het was ook mensonterend wat ze zagen, hoe de Duitsers sneuvelden. Zij juichten als er weer honderd Duitsers in de Maas ten onder gingen. In het gevecht stond alles goed afgesteld. Hij vertelt iets over het verslag in de Militaire Spectator. Met hun eigen plas hebben ze nog voor vocht voor de mitrailleur gezorgd. Het stond blauw in de kazemat, het stonk er. Ze waren bezig niet op te geven, de Duitsers zouden het land niet inkomen. De boer heeft zelf besloten te vertrekken, ondanks een geruststelling van de militairen. De boer was nog geen 200 meter van huis toen er een granaat op de boerderij kwam. De zware mitrailleur werd kapot geschoten. Bij de verplaatsing uit de kazemat is de heer Rijnders gewond geraakt. Hij is samen met Smit in het ziekenhuis terechtgekomen. De andere twee werden gevangen genomen.

 0:40 - 0:50

Gewonden; Capitulatie Nederland; Hear say; Oordeel over commandant; Contact houden; SS; Niet praten; verwerking; meidagen 1940

Door de nonnen werden ze goed geholpen. Een Duitse officier nam zijn pistool in. De voet van de heer Rijnders werd geopereerd, hij mocht er weken niet op staan. Zijn collega Smit was licht gewond. Hij heeft Smit in zijn leven nog één keer gesproken. Zijn collega Joop heeft hij wat meer ontmoet, steeds toevallig. Joop heeft nooit meer over de meidagen in Boxmeer willen praten. Over de sergeant gingen kort na de gebeurtenissen de raarste verhalen, dat hij bij de Duitse SS zou zijn gegaan. De heer Rijnders kan zich dat eigenlijk niet voorstellen. Hij heeft hem nooit meer gezien, de sergeant kwam ook niet op de reünie. De heer Rijnders is de herinnering aan de gevechten nooit uit de weg gegaan. Het zit nog diep. Joop heeft de onderscheiding geweigerd. Smit is in de oorlog al overleden. De sergeant was een sergeant capitulant. Hij was fel tegen de Duitsers geweest. De berichten over overgang naar de Duitse SS waren losse flodders. Later heeft hij van Joop gehoord dat hij met de sergeant gevangen genomen was, niet voor lang. De compagnie had zeven doden te betreuren. Daar is in Boxmeer een herdenking voor georganiseerd tijdens de Duitse bezetting.

 0:50 - 1:00

Bezettingstijd; Belastende herinneringen; Schokkende ervaring; Psychische problemen; Meidagen 1940; Vuurgevecht; Gewonde vijand

Vooral met de sectie was het een hecht gevoel, er was een enorme opkomst zo vlak na het begin van de Duitse bezetting. Een paar keer zijn er bijeenkomsten geweest, tot in 1943 veel jonge jongens naar Duitsland waren en het voor anderen te gevaarlijk was om te komen. De twee keer dat de heer Rijnders is geweest, was er geen Duitser te zien. Zijn kazemat heeft tot het laatst toe als enige geschoten. De heer Rijnders weet niets over de gewonden en hoeveel er gevangen genomen zijn. Hij vertelt over de totstandkoming van het artikel in de Militaire Spectator van 1941 over de slag bij Boxmeer. Tevens benoemt hij een aantal zaken die hem daar nu in opvallen. De heer Rijnders heeft lang last gehad van het gevecht op zich. Hij werd in contact gebracht met de commandant van de beroeps brandweer in Rotterdam. De eerste tijd werd hij ’s nachts wakker omdat hij dacht dat hij granaten hoorde. Ook dacht hij te horen dat de Duitsers verdronken. Dat gaat niet geruisloos. Dit heeft hij - onregelmatig maar vrij lang - gehad. Ook het verschil tussen heden en verleden houdt hem bezig.

 1:00 - 1:10

Bezettingstijd; NSB; Herdenkingen; Belastende herinneringen

De heer Rijnders ziet soms nog beelden voor zich van hoe ze met z’n vieren vanuit de kazemat slag hebben geleverd. Tijdens de herdenkingen tijdens de Duitse bezetting werd er wel over gesproken in informele zin, in het café, onderling. Er was een anti-Duitse stemming. Ze vonden het gewoon dat die bijeenkomsten toen plaats konden vinden. De beslissing om aan de Militaire Spectator mee te werken nam hij alleen. Hij vertelt over zijn ontslag uit het ziekenhuis. Hij geeft een voorbeeld van iets waarvan hij pas sinds kort weet dat het anders gelopen moet zijn dan hoe hij het zich jarenlang herinnerde en ook opschreef in zijn memoires. Van het inleveren van zijn spullen na zijn demobilisatie is hem niets bijgebleven. De heer Rijnders werd beroeps brandweer. Er zaten geen pro-Duitse lieden bij de brandweer. Tot de commandant in 1943 door een NSB'er vervangen werd, toen werd het heel vervelend. De heer Rijnders voetbalde, met zijn oranje-witte sokken. In het westen van Rotterdam was een enorm bombardement geweest waarbij hij is ingezet als brandweer.

 1:10 - 1:20

Stoffelijke overschotten; Relatie op de klippen; Bezettingstijd; Arbeitseinsatz

De heer Rijnders vertelt over hoe het was voor het eerst een dode vrouw te zien liggen, bij zijn werk voor de Rotterdamse brandweer in bezettingstijd. Hij had een ausweis dat hij niet naar Duitsland hoefde, vanwege de brandweer. Na Indonesië kwam hij terug bij de brandweer. Hij vertelt hoe hij in 1949 zijn huidige vrouw ontmoette. In 1941 is hij met zijn eerste vrouw getrouwd, ze kregen toen een huisje. Het huwelijk liep niet goed. Op 25 augustus 1944 heeft hij een aktetas ingepakt met hoogstnodige zaken en 10 gulden en vertrok om niet meer terug te komen in zijn huwelijk, noch in Rotterdam. Ook bij de brandweer is hij zo vertrokken. Hij vertelt over zijn reis, die hem uiteindelijk in Eindhoven bracht. Via een leuk meisje kwam hij eerst in Den Bosch. In Eindhoven kwam hij samen met een andere man, die ook aan de wandel was uit het westen.

 1:20 - 1:30

Stoottroepen; Bevordering; Duitsers na bevrijding; Binnenlandse Strijdkrachten; Verzet; Amerikanen rond bevrijding; Mijnen; Nasleep WOII

De heer Rijnders besloot in Eindhoven voor het leger te gaan in 1944. De luchtmacht lukte niet. Hij vertelt hoe hij bij de stoottroepen aangenomen werd. Het waren bijna allemaal verzetsmensen bij de stoottroepen, dat had niet veel met het leger te maken zoals hij dat uit militaire dienst kende. Langzaamaan kwam er wel een beetje lijn in. Bij de Engelsen en Amerikanen was het goed buffelen. Na een paar weken werden ze verplaatst naar Boxmeer. Hij kende er de weg, maar doordat het geëvacueerd gebied was, was er niemand meer. Heel griezelig. Hij was soldaat, zijn commandant was een luitenant, die maakte hem sergeant. Met zeer onervaren jongens hebben ze een heel gebied aan het front veilig moeten houden. Op zijn militaire kennis en ervaring werd een beroep gedaan. Het was een moeilijke tijd. Er zijn doden gevallen door mijnen. Een keer namen ze een Duitser gevangen, maar twee Duitsers konden vluchten.

 1:30 - 1:40

Duitsers na bevrijding; Krijgsgevangenen; Informanten; Amerikanen rond bevrijding; Foto- en filmmateriaal; Inlichtingen

De heer Rijnders vond het een blunder dat de gevangen Duitser die hij bij de commandant afleverde nog een pistool bleek te bezitten. De Duitsers die ontkomen waren, hadden gegevens waardoor de posten ernstig beschoten konden worden en werden. Hij heeft voor het eerst whisky leren drinken van de Amerikanen. Voor de heer Rijnders was het vooral leuk dat hij zijn jazz liefhebberij kon delen. Radio’s hadden ze bij zich. De geallieerden hadden lege huizen ingericht als wachtpost. De heer Rijnders vertelt over een patrouille in de sneeuw naar de Maas, waar hij het commando over voerde. De avond voor vertrek mochten ze eten wat ze wilden. Ze kregen bezoek van een militaire filmploeg, hij vertelt hoe dat verliep. Na uren beëindigden ze de verkenning. Ze waren nog geen 50 meter weg of de eerste vuurstoot volgde. Twee of drie dagen na overdracht van hun informatie is de hele boel in puin geschoten, aan de overkant bij de Duitsers.

 1:40 - 1:50

Vuurgevecht; Gewonde vijand; Oorlogsvrijwilligers; Twijfel; Vergelijking uitzending; Spijt; Reflecties achteraf; Terug in burgermaatschappij; Nasleep WOII

Vanaf de kerktoren heeft hij in 1944 bekeken wat er aan het front aangericht werd. De vreugde over de ellende aan de kant van de Duitse vijand was eigenlijk onmenselijk. Later, alweer in de burgermaatschappij, verplaatste hij zich ook in die kant van de zaak. Hij heeft daar wel eens moeite mee gehad. De heer Rijnders heeft in 1948 nog overwogen om beroeps te worden, maar hij zag zich niet zijn hele leven militair zijn. Als Ovw'er heeft hij af en toe gedacht waar hij aan begonnen was, in zo’n mannenwereld. Hij vertelt waarom zijn mooiste tijd in Batavia was. Achteraf kan hij de combinatie niet thuisbrengen waarom hij intensief bezig is geweest tegen de Duitsers, en met vlag en wimpel naar Indonesië is gegaan om daar zélf de baas te worden. Later kon hij dat niet rijmen met elkaar. Spijt is een te groot woord, maar hij had Indonesië niet over willen doen. Het was ook altijd een mannenwereld geweest waarin hij had gewerkt. Door louter ervaring in een mannenwereld, wist hij zich geen houding te geven in zijn burgerbaan toen hij voor het eerst met een vrouw op niveau te maken kreeg.

 1:50 - 1:56

Nasleep WOII; Motivatie; Oorlogsvrijwilligers; Boot naar Indië; Motivatie tweede uitzending

De heer Rijnders is niet geslaagd in zijn voornemen nooit meer naar Rotterdam terug te keren. In het begin voelde dat als een nederlaag. Hij vertelt waar hij met de stoottroepen kwam. Op het laatst hebben ze een groot kamp van displaced persons bewaakt in Duitsland. Hij had contact met een Russisch meisje dat zijn kamer schoonmaakte. Toen hij naar Nederland moest beloofde hij haar terug te komen, want zij wilde mee. Hij gaf haar zijn mooiste manchetknopen, maar heeft haar nooit meer gezien. Na de Duitse capitulatie zijn ze naar Sint Anthonis gegaan. Meestal verliepen de patrouilles in Duitsland rustig. Ze werden geformeerd voor Nederlands-Indië. Ze kregen voorlichting over de slechte omstandigheden daar. Vooral studenten zijn toen afgehaakt. Velen tekenden voor drie jaar. Het is niet bij hem opgekomen om níet te tekenen. Het hele bataljon is door elkaar geschud. In Vught vond een definitieve nieuwe samenstelling plaats. Via België en Engeland ging het naar Indië.

Het interview is te beluisteren na registratie bij het Veteraneninstituut.

http://www.veteranenvertellen.nl/vi/search/